کارشناس رسمی دادگستری رشته گاز و گاز رسانی
سالانه حوادث بسیار زیادی به دلیل اختلال در سیستم‌های گازسوز اتفاق می‌افتد. در بسیاری از مواقع نشت گاز باعث انفجارهای مهیبی نیز می‌شود. حوادث ناشی از نشت گاز در مکان‌های مختلفی اتفاق می‌افتد در ساختمان ها، ادارات، مراکز تجاری، کارگاه‌ها و کارخانه‌ها. کارشناس رسمی دادگستری گاز و گازرسانی وظیفه تعیین علل حوادثی که ناشی از نشت گاز می‌باشد را بر عهده دارد.
معمولا در نیمه دوم سال میزان مصرف گاز نیز به دلیل برودت هوا بسیار زیاد می‌شود. استفاده از گاز همواره خطراتی را در پی دارد. آتش سوزی گاز گرفتگی، خفگی، مسمومیت و انفجار از مهم‌ترین حوادثی است که معمولاً ناشی از گاز هستند. کارشناس دادگستری گاز و گازرسانی در این یادداشت به ارزیابی علل این حوادث در سطوح مختلف می‌پردازد. حوادث ناشی از گاز در ساختمان ها معمولا به دلایل مختلفی چون نصب نادرست بخاری و دودکش‌ها، عدم کنترل دودکش ها، از کار افتادن وسایل گرمایشی، عدم استفاده صحیح و اصولی از بخاری و یا اختلال در سیستم گازرسانی اتفاق می‌افتند.
ناگفته پیداست که خطرات این حوادث بسیار زیاد است و معمولاً در صورت وقوع علاوه بر خسارت های مالی خسارت‌های جانی زیادی نیز در پی خواهد داشت. برای مثال ساختمانی را تصور کنید که در اثر نشت گاز منفجر می‌شود و خساراتی را به دیگران وارد می‌کند. در اینجا حداقل دو بحث مطرح می‌شود؛ اول این‌که به چه دلیل این حادثه رخ داده است؟ و دیگر آن‌که جبران خسارت وارد بر دیگران بر عهده کیست؟ در خصوص سوال اول کارشناس رسمی گاز و گازرسانی باید با بازدید از محل حادثه و تعیین محل دقیق حادثه به بررسی آن بپردازد. در صورتی که حادثه با انفجار همراه بوده باشد معمولا کار کارشناسی سخت و تا اندازه پیچیده خواهد بود. در غیر این صورت برای مواردی چون گاز گرفتگی و خفگی معمولا با یک بازدید ساده نشانه های گاز گرفتگی و یا به اصطلاح قتل خاموش مشخص خواهد شد.
گازگرفتگی عمدتاً به دلیل خراب بودن دودکش، نصب غیر اصولی بخاری و دودکش آن، عدم وجود تهویه، نشت لوله گاز و یا خراب بودن و خاموش بودن بخاری اتفاق می‌افتد. معمولا انفجار نیز به همین دلیل تجمیع گاز در یک محفظه بسته رخ می‌دهد.
اما آنچه کار کارشناس گاز و گازرسانی را ضروری می‌کند مسائلی است که حول پرسش دوم رخ می‌دهند. کارشناس مذکور، در خصوص این حوادث علاوه بر تهیه گزارش و آمار باید دلیل وقوع حادثه را نیز مشخص کند. گاه ممکن است حوادث بدون دخالت انسان اتفاق افتاده باشد، برای مثال ممکن است نشتی گاز از محل مشاعی بوده باشد که باعث خسارت به دیگران شده است و گاه ممکن است برای مثال باز بودن پنجره یک خانه زمینه آتش سوزی ناشی از گاز را فراهم کرده باشد و خسارتی که به دیگران وارد شده است به طور مستقیم در ارتباط با شخص خاصی باشد. بنابراین افرادی اقدام به شکایت از دیگران به دلیل تحمیل خسارت می‌شوند. در صورتی که شخص حقیقی موجب بروز این خسارت شده باشد باید جبران خسارت نماید در غیر این صورت راه‌های دیگری چون بیمه و سایر مسئولین پی گرفته می‌شود.
بنابراین کارشناس رسمی دادگستری گاز و گازرسانی از این جهت اهمیت پیدا می کند که با تهیه گزارش در واقع مقصر حادثه را نیز مشخص می نماید. در بسیاری از مواقع نشت گاز از محلی شروع می شود که ارتباطی با اشخاص حقیقی ندارد وممکن است در واقع زیر نظر شرکت گاز باشد و حوادث ناشی از آن نیز بر عهده این شرکت است.
این حوادث تنها در ساختمان‌ها رخ نمی‌دهد. حوادث ناشی از گاز در پالایشگاه ها و مکان های تجاری کارگاه‌ها و یا حتی ممکن است در سطح خیابان ها نیز بروز کند. اما همانطور که گفتیم عمده اختلافات معمولاً در ساختمان ها و مغازه ها مراکز تجاری و غیره اتفاق می‌افتد. برای مثال مورد پلاسکو را در نظر بگیرید که علاوه بر خسارت های جانی و مالی به یک حادثه تاریخی نیز در کشور ما تبدیل شد اولین مباحثی که حول این موضوع شکل گرفت آتش سوزی ناشی از نشت گاز بود. بنابراین گاه عملکرد کارشناس می‌تواند جهت روشن شدن افکار عمومی نیز کارآمدی داشته باشد.
امروزه به موجب عدم آگاهی کافی مردم درباره ایمنی سیستم های گاز سوز و آشنا نبودن با راه های مقابله با گاز گرفتگی، اهمیت روش های کارشناس رسمی دادگستری رشته گاز و گاز رسانی و اظهار نظر کارشناسانه آنان در رابطه با ایمنی سیستم های گاز سوز پر رنگ تر می شود. از آنجایی که کارشناس رسمی رشته گاز یکی از حرفه های پراهمیت و پرکاربرد در سازمان دادگستری به حساب می آید لذا وسعت گستره سطح پوشش و تنوع اقلام کاربردی این حرفه نیز در این ارگان بسیار حائز اهمیت است. کارشناس رسمی دادگستری گاز و گاز رسانی دارای صلاحیت های متعددی است که تمامی آن ها در گروه تخصصی صنعت و فن قرار گرفته اند. یکی از این صلاحیت ها قرار است در این مطلب به آن پرداخته شود بررسی موارد ایمنی و ظوابط استاندارد در سیستم های گازسوز است. در واقع هدف از پیاده سازی این صلاحیت ها و ارائه شیوه های کارشناس دادگستری رشته گاز رسانی، به حداقل رساندن ارزیابی های ریسک و ایجاد اقدامات ایمنی بیشتر و در نهایت کاهش تلفات و جراحات ناشی از حوادث مربوط به سیستم های گاز سوز است.
بر اساس آمارهای انجام شده توسط پزشکی قانونی و سازمان آتش نشانی کشور، بیشتر قربانیان حوادث تلخ مربوط به گاز، ناشی از استنشاق گاز یا همان گاز گرفتگی می باشد. عمده ترین دلایل بروز حادثه، ضعف آموزشی مردم و نداشتن اطلاعات درست و مکفی در نحوه استفاده و به کارگیری از سیستم های گازسوز است. معمولا درباره راه های مقابله با حوادث گاز گرفتی و به کارگیری ضوابط و ایمنی های مروبوط به سیستم های گاز سوز، سوالات بی شماری ذهن اذعان مردم را به خود درگیر کرده است. کارشناس دادگستری گاز و گاز رسانی پس از اخذ پروانه فعالیت حرفه ای خود به عنوان یک کارشناس حرفه ای موظف است تا تمامی روش های و شیوه های بهینه مربوط به ایمنی سیستم های گاز سوز و پروژه های گاز رسانی را پیاده نموده و ذهن عموم مردم را در رابطه با نحوه استفاده و به کار گیری از سیستم های گازسوز بیدار نماید. آشنایی کامل با تجهیزات سیستم های گاز سوز یکی از روش های مفید و مناسبی است که کارشناس رسمی دادگستری گاز رسانی باید در وهله اول به تمامی آنان مسلط باشد. زیرا آشنایی با لوازم و تجهیزات که از آن ها در چرخه گاز طبیعی استفاده می شود موجبات بالا رفتن ضریب امنیت و ایمنی مصرف کنندگان را فراهم می کند. بنابراین شاغلین در این حرفه، نقش بسزایی در بررسی ایمنی های مربوط به تجهیزات و لوازم سیستم های گاز رسانی و آشنا ساختن عموم مردم با آن ها را دارند.
درباره اهمیت کارشناس رسمی دادگستری رشته گاز و گازرسانی به ویژه در زمانی که تعیین و مشخص نمودن نوع گاز و نقشه گازرسانی بین شهری را بر عهده دارد گفتنی های بسیاری است. از آنجایی که گاز طبیعی به عنوان منبعی پاکیزه و به دور هر نوع آلاینده ای معرفی شده است که با داشتن ویژگی هایی چون فراوان و مقرون به صرفه بودن، در مقیاس گسترده ای برای مصارف های مختلف شهری و بین شهری به کار می رود. لذا کارشناس رسمی رشته گاز و گازرسانی با صلاحیت هایی که از جانب ارگان دادگستری به وی داده شده است مکلف است تا تمامی اصول و قواعد را در تعیین نوع گاز و نقشه گاز شهری، نصب تجهیزات مربوطه و بررسی گاز های های طبیعی و استاندارد را رعایت نماید. به طور کلی شبکه خطوط گازرسانی شهری و بین شهری، قسمت بسیار مهمی از زیر ساخت های درون و برون شهری برای انتقال انرژی را شامل می شود. با گسترش یافتن و پیچیده شدن شبکه خطوط لوله گاز، به همان اندازه احتمال بروز وقایع ناشی از نشت گاز از خطوط لوله ها نیز افزایش می یابد. به طوری که می تواند به عنوان تهدید جدی برای امنیت عمومی شهر و بین شهری به حساب آید. بنابراین ضروری است که تعیین نوع گاز و نقشه گازرسانی شهری و بین شهری توسط کارشناس دادگستری گاز و گازرسانی مورد ارزیابی قرار گیرد. هدف از انجام این کار توسط مسئولین مربوطه، ارزیابی ریسک و مقیاس آن است.
کشور ایران به عنوان یکی از بزرگ ترین دارنده های منبع گاز طبیعی در جهان معرفی شده است که از نظر شبکه و نقشه گازرسانی شهری و بین شهری، رتبه اول را در میان کشورهای صاحب این منبع از آن خود کرده است. زیرا به خاطر مقرون به صرفه و ارزان بودن این منبع در مقایسه با سایر منابع سوختنی و نیز سهولت انتقال آن از طریق شبکه های شهری و بین شهری در ایران، موجبات توسعه روز افزون آن و دسترسی آسان خانوارها و مراکز گوناگون را به سوخت گاز فراهم آورده است. اگرچه این موضوع می تواند بسیار جالب و ارزشمند باشد. اما اندکی تأمل برانگیز است. زیرا این موضوع که ایمنی شبکه خطوط گاز شهری و بین شهری تا چه حدی است و تا چه اندازه می توان در شرایط مختلف به آن اعتماد کرد بسیار مهم است. در این میان یکی از دغدغه های اصلی مهندسین و کارشناس رسمی رشته گاز، بهینه بودن عملکرد شبکه خطوط لوله گاز شهری و بین شهری، ایستگاه های تقلیل فشار و اطمینان از بالای شبکه گاز می باشد. از دیگر وظایف مربوط به این حرفه در هنگام تعیین نوع گاز و نقشه گاز بین شهری به شرح زیر می باشد:
اطمینان از صحت عملکرد تجهیزات موجود در ایستگاه ها
اطمینان از عدم نشتی شبکه انتقال و تجهیزات
اطمینان از عدم تشکیل هیدرات و به حداقل رساندن انواع آلودگی های مختلف
با بررسی آمار رویدادهای ذکر شده توسط کارشناس رسمی گاز و گازرسانی و شناسایی فاکتورهای مؤثر، تعیین نوع گاز و نقشه گاز بین شهری به نقاط مختلف مشخص می شود.
معرفی مشخصات ، صلاحیتهای
کارشناس رسمی دادگستری گاز و گاز رسانی
• تعیین و تایید نقشه های فنی گاز رسانی مجتمع های مسکونی و اداری و تجاری
• اعلام نظر کارشناسی در خصوص دستگاههای گاز سوز
• بررسی موارد ایمنی و ضوابط استاندارد در سیستم های گازسوز
• تعیین نوع گاز و نقشه گاز رسانی بین شهری.
• تعیین جایگاه سیستم ها و دستگاههای گاز سوز با توجه به ضرایب ایمنی مربوطه در مکان های مختلف
• صدور دستور العمل های لازم جهت نگهداری ، ذخیره سازی و حمل ونقل محموله های گازی با توجه به ضوایط و مقررات مورد تایید موسسات استاندارد ملی و بین المللی
• تعیین علل وقوع حوادث با منشاءگاز از دید کارشناسی.
• تعیین و تایید نقشه های فنی گاز رسانی مجتمع های مسکونی و اداری و تجاری
• اعلام نظر کارشناسی در خصوص دستگاههای گاز سوز
• بررسی موارد ایمنی و ضوابط استاندارد در سیستم های گازسوز
• تعیین نوع گاز و نقشه گاز رسانی بین شهری
• تعیین جایگاه سیستم ها و دستگاههای گاز سوز با توجه به ضرایب ایمنی مربوطه در مکان های مختلف
• صدور دستور العمل های لازم جهت نگهداری ، ذخیره سازی و حمل ونقل محموله های گازی با توجه به ضوایط و مقررات مورد تایید موسسات استاندارد ملی و بین المللی
• تعیین علل وقوع حوادث با منشاء گاز از دید کارشناسی
پس از کشف منابع گازی در کشور ما و تصمیم گیری برای انجام لوله کشی گاز تا منازل بهره برداری از حجم ذخیره بسیار عظیم گازی که در کشور ما وجود دارد نیاز به کارشناسان و مهندسین این رشته بیشتر شده است، چون تعیین و تایید صحت نقشه‌های فنی گازرسانی‌هایی که در مجموعه‌های مسکونی، اداری و تجاری نیاز به آن‌ها می‌باشد را کارشناسان گاز و گازرسانی اظهار نظر می نمایند، چون در صورتی که استفاده نا صحیح از دستگاههای گازسوز یا لوله کشی‌های گاز انجام شود خسارت‌هایی که به جایگاه‌ها ، سیستمها و دستگاههای گازسوز وارد می‌شود را باید کارشناسان تایید نمایند ، دقت این موضوع باید به نحوی باشد که تمامی نوع گاز و نقشه گازرسانی که در محدوده‌های شهری و بین شهری تعیین می شود تعیین صحت آن بسیار ارزشمند می‌باشد که می‌بایست با استفاده از دستورالعمل‌ها جهت ذخیره و انتقال گاز با موسسات استاندارد ملی و بین‌المللی همکاری نمود و از اطلاعات و استاندارهای آن‌ها استفاده کرد، کارشناسان این رشته در صورتی که حوادثی اتفاق بیافتد که علت آن انتشار گاز باشد یا آسیب‌هایی که به اشخاص وارد می شود تعیین منشاء این آسیب در صورتی که منشاء گاز باشد بر عهده کارشناسان گاز و گازرسانی است. تعیین جایگاه‌ها و سیستمها و دستگاههای گازسوز با توجه به ضرایب ایمنی مربوطه با تایید کارشناسان گازرسانی است ، اهمیت این رشته فقط در این بند مستتر است که در صورتی که نقشه‌ها و سیستم گازرسانی یا انتقال صحیح انجام نشده باشد احتمال ورود خسارات جانی و مالی بسیار گسترده ای برای مجموعه مجتمع‌های مسکونی، اداری و تجاری وارد نماید. پس کارشناسان این رشته تمامی مستندات و نقشه‌ها و دستورالعمل‌ها را باید در روند اجرای گازرسانی به شهرها یا شهرک‌ها به کار برند تا آسیب‌های احتمالی کاهش یابد.
دستمزد کارشناسان عضو مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده و کانون کارشناسان رسمی دادگستری بر اساس مصوبه حق‌الزحمه کارشناسی تحت عنوان تعرفه دستمزد کارشناسان رسمی دادگستری توسط قوه قضاییه تصویب و ابلاغ می گردد.
کارشناسان رسمی دادگستری
